Tomasz Baszkowski - radca prawny, kancelaria prawna Poznań
Profesjonalne usługi i wieloletnie doświadczenie

• Ubezwłasnowolnienie – co to takiego ?
Ubezwłasnowolnienie jest instytucją prawną stosowną przez sąd w celu ochrony interesów osoby, która nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem lub samodzielnie egzystować.
Sąd orzeka, że dana osoba zostaje pozbawiona zdolności do czynności prawnych albo w pewnym zakresie tą zdolność ogranicza. W przypadku pozbawienia zdolności do czynności prawnych ubezwłasnowolnienie ma charakter całkowity, zaś gdy jedynie ograniczono zdolność do czynności prawnych – częściowe. Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona ma takie same prawa, jak dziecko przed ukończeniem 13 roku życia – czyli wszystkie decyzje podejmują za nią rodzice lub wyznaczony opiekun. Ma on swobodę w wyborze np. o ubiorze, terapii i zajęciach swego podopiecznego. Ubezwłasnowolniony jest chroniony przez prawo przed skutkami swoich nieodpowiedzialnych decyzji. Jeżeli, na przykład, dokonałby on transakcji kupna płacąc niebywale wysoką cenę za nabyte dobro, to taką umowę uważa się za nieważną. Opiekun może żądać jej cofnięcia. Również, jeśli zachowanie ubezwłasnowolnionej osoby staje się groźne dla otoczenia albo dla niego samego – opiekun może zwrócić się do sądu z wnioskiem o umieszczenie podopiecznego w szpitalu lub zakładzie zamkniętym. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo ma takie same prawa, jak człowiek, który ukończył 13 lat, ale nie osiągnął jeszcze pełnoletności. Może zatem np. rozporządzać ograniczoną sumą pieniędzy, ale nie całym swoim majątkiem. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo sąd ustanawia kuratora.

• Przyczyny uzasadniające orzeczenie ubezwłasnowolnia

Do najczęściej spotykanych przyczyn , które powodują, że dana osoba przez dłuższy czas nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem lub samodzielnie egzystować należą: choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy, inne zaburzenia psychiczne, pijaństwo i narkomania.
Również inne przypadłości powodujące stan , w którym osoba nie może samodzielnie egzystować – np. przygotować sobie posiłku, ubrać się, zatroszczyć o swoje zdrowie -mogą być przyczyną ubezwłasnowolnienia. Podstawą decyzji sądu może być także hulaszczy tryb życia i marnotrawstwo, jeżeli są wynikiem zaburzeń psychicznych.

• Kto może wnieść o ubezwłasnowolnienie?

Wniosek o ubezwłasnowolnienie należy złożyć w sądzie okręgowym. Może to zrobić małżonek osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, jej przedstawiciel ustawowy, a w razie jego braku – krewni w linii prostej, rodzeństwo, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i sama osoba, która ma być ubezwłasnowolniona. Sprawy o ubezwłasnowolnienie rozpoznaje sąd okręgowy
w składzie trzech sędziów zawodowych. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może zawrzeć małżeństwa. Sąd może w każdej chwili uchylić ubezwłasnowolnienie, gdy ustaną przyczyny, które stały się jego podstawą, np. poprawi się stan zdrowia. Z takim wnioskiem o uchylenie, powinien wystąpić opiekun lub kurator.

adw. Adam Baszkowski