Tomasz Baszkowski - radca prawny, kancelaria prawna Poznań
Profesjonalne usługi i wieloletnie doświadczenie
Małżeńskie umowy majątkowe
Sprawy majątkowe są jednym z ważniejszych aspektów małżeńskiego życia. W życiu codziennym coraz częściej okazuje się, że gdyby przed ślubem małżonkowie szczegółowo ustalili zasady związane z majątkiem, łatwiej byłoby im porozumieć się w wielu sytuacjach. Dziś przedstawiam kilka ważnych informacji dotyczących małżeńskich spraw majątkowych.
• Wspólność majątkowa
W chwili zawarcia małżeństwa między żoną i mężem powstaje wspólność majątkowa
( wspólność ustawowa). Znaczy to, że wszystko, czego małżonkowie dorobią się po ślubie, staje się ich majątkiem wspólnym. Będą nim zatem np. oszczędności, tzw. ruchomości
( sprzęt gospodarstwa domowego, meble, samochód), prawa majątkowe ( własność mieszkania, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego). Do majątku wspólnego będziemy zaliczać zarówno te składniki majątku nabyte przez oboje małżonków, jak i jednego z nich, z wyjątkiem dóbr należących do majątku osobistego. Małżonkowie mają obowiązek współdziałać w zarządzaniu majątkiem wspólnym. Na co dzień każdy może to czynić samodzielnie, ale ważniejsze decyzje powinni podejmować wspólnie.
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania:
1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,
2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,
3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa,
4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
• Majątek osobisty
Majątkiem osobistym każdego z małżonków jest to, co posiadał on przed zawarciem małżeństwa. W skład tego majątku mogą wchodzić składniki takie jak: nieruchomości
( mieszkanie, dom, działka, gospodarstwo rolne), ruchomości ( samochód, wyposażenie mieszkania, przedmioty służące do wykonywania zawodu, jeśli nabyte zostały ze środków należących do majątku osobistego), pieniądze – oszczędności oraz pieniądze uzyskane jako odszkodowanie za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia (z wyjątkiem renty, która wchodzi w skład majątku wspólnego), przedmioty służące zaspokojeniu potrzeb osobistych (np. odzież, sprzęt sportowy, biżuteria – jeśli w trakcie małżeństwa nie kupiono jej jako lokaty kapitału);nagrody za osobiste osiągnięcia, prawa autorskie, prawa twórcy wynalazku, wzoru, projektu racjonalizatorskiego.
Majątkiem osobistym są także nieruchomości i ruchomości otrzymane w czasie małżeństwa aktem darowizny lub przez dziedziczenie, a także dobra nabyte ze środków uzyskanych w zamian za wymienione wyżej – np. jeśli ktoś przed zawarciem małżeństwa był właścicielem mieszkania, a w trakcie małżeństwa to mieszkanie zamienił na inne lub sprzedał i kupił inne – to drugie mieszkanie nadal stanowi jego majątek osobisty.
• Intercyza
To umowa majątkowa, jaką mogą podpisać małżonkowie, aby uregulować swoje stosunki majątkowe w sposób najbardziej odpowiedni dla siebie. Umowę taką sporządza notariusz, pod rygorem nieważności. Intercyzę można spisać przed ślubem, a także po zawarciu związku małżeńskiego. W intercyzie małżonkowie mogą:
ustalić między sobą rozdzielność majątkową;
wyłączyć ze wspólnego majątku niektóre jego składniki;
włączyć do wspólnego majątku swój dotychczasowy majątek
osobisty,
ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
W umowie małżonkowie mogą umówić się, jaka część majątku będzie wspólna, a jaka odrębna – przykładowo mogą ustalić, że osobiste dochody będą należały do majątku osobistego każdego z nich, ale dom będzie majątkiem wspólnym.
Od dnia zawarcia intercyzy, która ustala rozdzielność majątkową, dorobek każdego z małżonków należy do majątku osobistego każdego z nich. Każdy może swobodnie rozporządzać wszystkim, co wchodzi w skład jego majątku, bez konieczności uzyskiwania zgody współmałżonka.
Ustanie wspólności powoduje również, że małżonkowie już nie mogą razem rozliczać się ze swoich dochodów, tylko każdy osobno składa zeznanie podatkowe do urzędu skarbowego. Istniejący między małżonkami system majątkowy – wspólność lub rozdzielność – nie ma wpływu na prawo dziedziczenia po zmarłym małżonku. Małżonek spadkodawcy dziedziczy z ustawy, jeśli był w związku małżeńskim ze spadkodawcą w chwili jego śmierci.
W przypadku rozwodu majątek należący do wspólności małżeńskiej jest dzielony między małżonków. Dzieci nie uczestniczą w podziale majątku rozwodzących się rodziców.
Majątek osobisty nie podlega rozwodowemu podziałowi. Jeśli którykolwiek z małżonków z określonych powodów (np.bo drugi namiętnie zaciąga długi, trwoni majątek), chce znieść
wspólność majątkową, a nie może tego zrobić w drodze intercyzy — może zwrócić się do sądu o zniesienie wspólności. Intercyzy nie mogą zawrzeć osoby pozostające w konkubinacie.
Intercyza nie może dotyczyć mieszkań spółdzielczych zarówno lokatorskich, jak i własnościowych oraz mieszkań podlegających ustawie o najmie lokali mieszkalnych, jeśli zostały przydzielone w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych rodziny, gdyż prawa do tych mieszkań objęte są przymusową wspólnością.
Jeśli mąż lub żona chce być poręczycielem (żyrantem) kredytu bankowego, bank może nie przyjąć oświadczenia bez pisemnej zgody współmałżonka. Zgoda taka nie będzie potrzebna tylko wtedy, gdy poręczyciel udowodni, że jest właścicielem majątku osobistego.